Vanaf 17 december 2023 wordt de regelgeving rond klokkenluiders uitgebreid naar organisaties en bedrijven die 50 tot 249 werknemers tewerkstellen. Volgens Moore Law zijn minstens een op drie van die bedrijven nog niet in orde… Zouden hun bestuurders beseffen dat ze zo de wet overtreden en een fikse boete riskeren?
Waarover gaat het?
Het was de bedoeling van de Europese Unie om de ‘speak up’-cultuur in bedrijven aan te wakkeren en klokkenluiders een betere bescherming te verlenen tegen ontslag of andere represailles.
De richtlijn legt minimumnormen vast voor de bescherming van klokkenluiders. Dat is een zeer ruime groep want zowel huidige als gewezen werknemers, sollicitanten, stagairs, vrijwilligers, freelancers, consultants, aandeelhouders en zelfs bestuurders komen hiervoor in aanmerking.
De klokkenluidersregeling geeft werknemers en die andere betrokken derden de mogelijkheid om bepaalde wantoestanden of inbreuken in een werk- of samenwerkingsgerelateerde context intern te melden.
Het kan gaan om een wijde waaier aan wetsinbreuken of fraudegevallen, die ressorteren onder het consumenten- en mededingingsrecht, de financiële regelgeving, witwaspraktijken, de milieuwetgeving, databescherming en/of de volksgezondheid. De meldingen moeten wel een maatschappelijk belang hebben. Ze overstijgen dus de klachten die iemand bij een ombudsdienst indient of bij een vertrouwenspersoon in het comité voor preventie en bescherming op het werk.
De wet die de Europese klokkenluidersrichtlijn omzet in Belgische wetgeving dateert al van 16 december 2019 maar trad in België pas in werking op 15 februari 2023 voor ondernemingen met 250 werknemers of meer. Alle private werkgevers, dus ook vzw’s, met 50 tot 249 werknemers kregen uitstel tot 17 december 2023.
Wat is de concrete verplichting?
De wet bevat in feite twee plichten:
- Een digitaal, schriftelijk, telefonisch of andersoortig intern meldingskanaal voorzien waarbij de anonimiteit van de melder desgewenst beschermd kan worden.
- Een welbepaalde meldingsprocedure voor interne meldingen en de opvolging ervan uitwerken. Dat mag via een externe partner. Dit ontzorgt het bedrijf en waarborgt een professionele aanpak.
Uiteraard moet een dergelijk systeem ook voldoende garanties bevatten op het vlak van onafhankelijkheid, vertrouwelijkheid, opvolging en gegevensbescherming.
Ondernemingen die deze verplichting niet naleven riskeren de zwaarste mogelijke geldboete voorzien in het Sociaal Strafwetboek. Die straffen kunnen variëren tussen 4.800 en 48.000 euro. De sociale inspectie is bevoegd voor de controle
Ondernemingen moeten alle mogelijke melders laten weten waarover ze een melding kunnen doen, hoe de procedure verloopt en hoe hun bescherming er zal uitzien.
Dylan Casaer, arbeidsrechtspecialist bij Moore Law
Wat leert het onderzoek van Moore Belgium?
Begin deze maand liet onze partner Moore Belgium de alarmklok luiden. Ruim 1 op 3 KMO-bedrijven zette nog geen stappen om dat meldingskanaal en die bijhorende procedure op te zetten. 1 op 4 was blijkbaar zelfs niet op de hoogte van deze verplichting…
Op de vraag waarom ze niet tijdig in orde waren werden tijdstekort en de complexiteit van de verplichte klokkenluidersregeling aangehaald. Maar dat is een vreemd excuus als je weet dat die regeling al lang aangekondigd was, via diverse kanalen goed wordt toegelicht en de KMO’s bovendien al meer dan een half jaar uitstel gekregen hadden.
“Het is meer dan vijf voor twaalf voor ondernemingen met 50 tot 250 werknemers om actie te ondernemen. Er moet immers voorafgaand aan de start van het meldingskanaal overlegd worden met de sociale partners over de procedure en de opvolging van de meldingen. Er moet dan ook een heel beleid uitgewerkt worden. Dit vraagt dan ook de nodige voorbereiding.” zei Dylan Casaer, arbeidsrechtspecialist bij Moore Law. “Speciaal voor deze groep van kmo’s ontwikkelde Moore een pakket die de installatie van het meldpunt met bijhorende procedures vergemakkelijkt.”
Op 14 december organiseert Moore hierover een webinar: https://www.moore.be/nl/events-webinars/webinar-klokkenluidersregeling-hoe-bereid-ik-mijn-onderneming-voor
Dus, beste CEO, beste bestuurder, waar wacht u op als u nog niet in orde bent?
Auteur: Philip Verhaeghe
