Terwijl buiten de eerste voorzichtige zonnestralen verschijnen na een lange, natte winter, interviewen we Luc Van Liedekerke in de Economiefaculteit van de KULeuven. In de bruisende drukte van studenten, professoren en faculteitsmedewerkers staat hij De Bestuurder welwillend te woord over het thema duurzaam financieren. Op 9 mei is Van Liedekerke gastdocent in de sessie ‘Board Insights: Duurzame Financiering‘ die De Bestuurder in samenwerking met Antwerp Management School organiseert.
Luc Van Liedekerke
- doceert bedrijfsethiek aan de KULeuven en de Universiteit Antwerpen
- verbonden aan de faculteiten Economie, Management en Wijsbegeerte
- leidt de commissie Ethics & Sustainability
- lid van de commissie Sustainable Finance
- voorzitter van het European Business Ethics Network (EBEN)
- auteur van onder andere Business en ethiek
- medeoprichter van Towards Sustainability, een label voor duurzaam investeren
De neutraliteit van geld: een fictie
Vooreerst benadrukt Luc Van Liedekerke dat bij duurzaam investeren de neutraliteit van geld in vraag gesteld wordt. “We hebben de neiging om geld te zien als een neutraal gegeven, maar geld heeft altijd een oorsprong en een bestemming. Denk bijvoorbeeld aan geldstromen afkomstig van criminele activiteiten of regimes die mensenrechten schenden.”
De financiële sector wordt streng gereguleerd door Anti Money Laundering of AML-richtlijnen. Dit is niet zomaar een formaliteit: banken worden verplicht de herkomst van geld te traceren en verdachte transacties te rapporteren. Wanneer ze nalaten dat te doen, kunnen de boetes torenhoog oplopen, zoals bijvoorbeeld ING en HSBC ondervonden. Banken worden daarop gecontroleerd door de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA).
Niet alleen de herkomst van geld is echter van belang, ook de bestemming ervan telt. ESG-informatie bepaalt in toenemende mate mee de investeringskeuzes. “Het is geen hype, het is de realiteit,” stelt Van Liedekerke, “elke financiële speler gebruikt ESG-data.” Net als bij voeding willen we weten waar geld vandaan komt en wat de impact ervan is. De geldstromen van nu bepalen hoe de samenleving er binnen twintig jaar zal uitzien, er is dus een meerwaarde, een maatschappelijke impact. Je kan als investeerder een geïnformeerde keuze maken over waar je je geld belegt.
Greenwashing: schone schijn of duurzaam beleid?
Greenwashing kan in bepaalde gevallen leiden tot een onterecht voordeel. “Sommige bedrijven besteden meer aan hun reclamebudget om te communiceren over duurzaamheid, dan aan de duurzame investering zelf,” waarschuwt Van Liedekerke. De Green Deal en EU Taxonomy verplichten bedrijven dan ook om transparante en vergelijkbare rapportering te brengen om greenwashing tegen te gaan.
“Vroeger was er nauwelijks ESG-data te vinden over bedrijven. Nu hebben we gestandaardiseerde rapportering en assurance.” Hoewel dat een enorme vooruitgang is, blijven sommige bedrijven de cijfers rooskleuriger voorstellen. Waakhonden als FSMA en ESMA spelen een cruciale rol in de controle van de betrouwbaarheid van ESG-informatie. Daarnaast laat ook de civil society zich horen als er misbruiken gedetecteerd worden. Ngo’s en actiegroepen spelen een belangrijke rol in het ontmaskeren van misleidende rapportering.
Stresstesten en risico’s: de bank als klimaatvoorspeller
Nationale banken voeren stresstesten uit op basis van klimaatinformatie. “Bevat een portfolio veel bedrijven met een grote CO²-exposure, dan bestaat de kans dat die bedrijven veranderingen moeten doorvoeren omwille van regulering en dan zal de waarde van die portfolio dalen,” legt Van Liederkerke uit.
Banken evalueren dus in welke mate hun assets bestand zijn tegen dat soort verschuivingen. ING scherpte recentelijk nog zijn klimaatbeleid aan: vanaf 2026 zullen bedrijven die te weinig klimaatinspanningen doen afgestoten worden als ING-klant.
Langetermijndenken: een stap te ver?
De grote uitdaging voor duurzaam investeren is loskomen van het kortetermijndenken dat overheerst in zowel de politiek als het bedrijfsleven. Volgens de investeringslogica zouden bepaalde investeringen sneller moeten gebeuren om op langere termijn hogere kosten te vermijden, denk bijvoorbeeld aan de stijging van de waterspiegel.
Volgens Van Liedekerke zijn onze economie en samenleving heel moeilijk tot een langetermijnperspectief te brengen. “Ook hier schuilt de oplossing in stabiele regulering en een homogenisering van de structuur waarbinnen je opereert.” Van Liedekerke merkt verder op dat ESG en duurzaamheid een evidentie zijn voor zijn studenten, maar dat dat in sommige bestuurskamers wellicht minder het geval is.
De marktwaarde van ESG-prestaties
Het feit dat een bedrijf sterke ESG-prestaties kan voorleggen, speelt een rol. Zo zijn er bedrijven waar de mark-up mee bepaald wordt door hun ESG-prestaties. Andere bedrijven betalen dan weer minder rente als ze betere ESG-prestaties kunnen voorleggen. In die zin hebben ESG-prestaties dus een marktwaarde. “Duurzaam ondernemen is niet alleen ethisch verantwoord, het wordt ook financieel beloond,” zegt Van Liedekerke.
Van klassiek naar klassiek-plus
Duurzaam investeren is geen niche meer, het is de standaard geworden. Samen met Febelfin richtte Van Liedekerke Towards Sustainability op, een label voor duurzaam investeren dat door de vier grootbanken gebruikt wordt en zowat 95 procent van de Belgische markt covert.
Het label omvat alle ESG-aspecten, biedt onafhankelijke controle en creëert een level playing field. “Tien jaar geleden was dat simpelweg ondenkbaar, vandaag doen alle marktspelers mee. De klassieke financiering is aan het doorgroeien, ESG wordt nu standaard meegenomen, noem het ‘klassiek-plus’,” aldus nog Van Liedekerke.
Duurzame financieringsvormen: oneindig veel kansen
De mogelijkheden binnen duurzame financiering zijn eindeloos: van ESG-gecertificeerde beleggingsproducten tot impact investing en thematic investing, er zijn honderden mogelijkheden. Impact investing is gericht op bedrijven met een positieve sociale of ecologische impact, zoals Incofin, dat investeert in duurzame projecten in Afrika.
Thematic investing is gericht op een specifiek thema, bijvoorbeeld water. Banken zoals VDK zetten spaargelden in voor duurzame renovaties, terwijl verzekeraars zoals AG Assurance miljarden beleggen volgens ESG-criteria. Van Liedekerke merkt op dat veel bedrijven dit potentieel onvoldoende benutten en zo interessante financieringsmogelijkheden mislopen.
De toekomst: een rol voor bestuurders
Van Liedekerke legt uit dat de opmars van ESG-financiering onomkeerbaar is: “Klimaatverandering en sociale ongelijkheid verdwijnen niet. De economische logica achter duurzaam investeren wordt steeds sterker.”
Zijn advies aan bestuurders: “Denk na over je langetermijnstrategie en doe een materialiteitsoefening: waar liggen de grootste uitdagingen en kansen in jouw sector? Ga erover in dialoog met je stakeholders. Die oefening is niet alleen strategisch nuttig, maar ook op het vlak van financiering, je bank zal er vroeg of laat toch naar vragen.”
Elly Van de Velde
