Wat gebeurt er als je een gemotiveerde groep bestuurders in optimale omstandigheden bijeenbrengt om na te denken over hun verantwoordelijkheid bij de transitie naar een duurzame economie? Dan krijg je een uiterst boeiende studiedag “ESG en Ethisch Leiderschap” van De Bestuurder in samenwerking met Nyenrode Business Universiteit en GUBERNA. Het werd een actief samenzijn met heldere tussenkomsten, rake suggesties en indringende vragen…
Maar het is ondoenbaar om dat hier accuraat samen te vatten. Wel willen we hier enige opmerkelijke passages en voorzichtige conclusies suggereren: uit erkentelijkheid voor dagvoorzitter prof. dr. André Nijhof en gastsprekers Rika Coppens, Liesbeth De Ridder, Manon Janssen, Philip Van Impe en Marie-Helene Woestyn.
Het moet anders
ESG is niet meer weg te denken van de bestuursagenda. Maar meer nog dan bij de aanverwante en al langer circulerende drielettercombinaties SDG, CSR, MVO, SRI of PPP gaat er nu echt iets dwingend van uit. Niet alleen de klimaatakkoorden van de VN (denk bijvoorbeeld aan COP21 in Parijs) of de European Green Deal van de Europese Unie maar ook milieuwetenschappers, financiële markten en diverse stakeholders dringen aan op een systeemverandering en een fundamentele shift in de wijze waarop wij omgaan met grondstoffen en CO2-uitstoot. Er komen nieuwe wetten, nieuwe spelregels, nieuwe spelers en nieuwe stakeholders.
André Nijhof: “Wat Shell deed was niet genoeg: ze waren transparant maar ze hadden geen duurzaamheidsstrategie. “
We beseffen allemaal dat het intussen anders moet, dat we niet verder kunnen zoals we bezig zijn. We willen er ook iets aan doen, alleen weten we (nog) niet goed wat dan de beste of meest dringende keuzes zijn (cfr. knowing vs doing gap), waar de verantwoordelijkheden liggen, op welke termijn we moeten handelen, hoeveel dat mag of moest kosten, waarin we wel en niet meer mogen investeren…
Besturen met impact
Door de impact van ESG is ook heel het governance denken zelf (opnieuw) in transitie. Er ontstaat nu ook iets als een ‘zorgplicht’ om de (mogelijk) negatieve impact inzake “social” en “environment” te minimaliseren. We onthouden dat ook Corporate Governance uiteindelijk neerkomt op ethisch en effectief leiderschap van het bestuursorgaan ter wille van een gezonde bedrijfscultuur, goede prestaties, effectieve controle en maximale compliance.
Rika Coppens: “The war for talent is over and talent has won. And culture eats strategy for breakfast.”
We zien in dat het om een politiek wereldprobleem zonder weerga gaat. Maar we willen als bestuurder of ondernemer ook zelf stappen in de goede richting zetten. Elke raad van bestuur moet zelf zijn rol durven bepalen bij de duurzame transitie naar een nieuwe economie. Tussen de vragen en twijfels door noteerden we waardevolle voorzetten waar we iets mee kunnen doen:
- Focus op duurzame waardecreatie en werk aan een weloverwogen missie of authentieke ‘purpose’ voor je organisatie. Plaats ‘sustainability’ als hoofdthema op de agenda van de raad van bestuur.
- Wees bewust bezig met professioneel bestuur door de juiste competenties aan tafel en de juiste punten op de agenda te zetten. Krijg inzicht in de expertises en mindset van de bestuursleden rond sustainability. Voorzie de juiste organen (comités, expertgroepen) om die sustainability te managen.
- Weet dat een authentieke bedrijfscultuur met een moedig ethisch leiderschap meer dan ooit levensbelangrijk wordt. Weet dat ethisch leidinggeven zich enkel uit door het tonen van voorbeeldig gedrag aan de top. Stewardship (rentmeesterschap) vraagt ethisch leiderschap en een ethische organisatiecultuur!
- Monitor (de correctheid van) de duurzaamheids-KPI’s. Wees hierover transparant naar aandeelhouders en stakeholders. Rapporteer eerlijk over niet-financiële gegevens zoals de impact op mens en milieu. (Greenwashing of purpose-washing zijn uit den boze!)
- Voldoe alleszins aan de minimumwaarborgen. Lever een wezenlijke bijdrage aan een of meer van de milieudoelstellingen in de voorgestelde verordeningen en vermijd significante schade aan de overige milieudoelstellingen.
Blijven lezen
Van professor Nijhof kregen we alleszins voldoende inspirerende praktijktips voor een noodzakelijke transformatie. Meldenswaard is ook ‘Changing the Game’(Sustainable Market Transformation Strategies to Understand and Tackle the Big and Complex Sustainability Challenges of Our Generation). In dit boek beschrijven André Nijhof en Lucas Simons de theorie van ‘duurzame markttransformatie en systeemverandering’ via een overzichtelijke acht-stappen aanpak. De auteurs lichten de drijfveren, triggers en dominante denkwijzen toe voor acht verschillende sectoren, evenals de praktische strategieën om ze naar een hoger duurzaamheidsniveau te bewegen.
Manon Janssen: “Welke waarden stellen we centraal? Wat is de rol van geld in onze maatschappij? Wat drijft ons?”
Dilemma
We ronden af met een treffend onderscheid van professor Nijhof dat veel weg heeft van een moeilijke keuze tussen een instrumentele businesscase voor duurzaamheid en een duurzaamheidscase voor de business: “Kunnen we het ons veroorloven om te investeren in duurzaamheid?” versus “Kunnen we het ons veroorloven om niet te investeren in duurzaamheid?” Denk daar maar eens over na…
Marie-Helene Woestyn: “Ook herstructureringen van bedrijven in moeilijkheden pak je best aan vanuit een sterke ESG-reflex.”
Liesbeth De Ridder: “Na #VUCA is er nu een nieuw acroniem om de wereld te beschrijven. BANI : Brittle, Anxious, Non-linear and Incomprehensible.”
Inge Basteleurs (Calexin), Hilde Vanderschelden (Mercuri Urval)
Philip Peeters (De Bestuurder), Rika Coppens (House of HR), Chris Burggraeve (Vicomte LLC), Manon Janssen (Ecorys), Philip Verhaeghe (governance expert)
Ann Biebuyck (Lunch Garden), Michel Vermaerke (Alio Consilio)
Roland De Wolf (Transwolves), Erika Wyckmans (The House of Change), Liesbeth De Ridder (GUBERNA)
Valentine Deprez (Greenyard), Koen De Vidts (New B)
Astrid Leyssens (VP Capital), Marie-Hélène Woestyn (CIM Capital)
Philip Van Impe (Koninklijke Militaire Academie), Prof. Dr. André Nijhof (Nyenrode Business Universiteit)
Auteur: Philip Verhaeghe
