Hoe kan je, ook vanuit de raad van bestuur, duurzaam en succesvol innoveren? Ons derde “Books and Boards event” vindt plaats bij de uitgeverij Lannoo in Tielt op 23 februari 2024. Omar Mohout gaat er het gesprek aan met professor Joachim De Vos, ondermeer CEO van Living Tomorrow en auteur van “Why innovation fails”. Daarin leert de auteur ons de meest gemaakte fouten en de veel voorkomende valkuilen in een innovatieproces kennen. Bovendien biedt hij ons een goed inzicht in de toekomstige technologische evolutie. In dit voorgesprek leidt Omar Mohout ons al voortreffelijk in de materie in.
Bij ons te gast op 23 februari
Joachim De Vos is medevoorzitter en managing partner bij Living Tomorrow, het toonaangevende internationale innovatieplatform dat nadenkt over en toont hoe de toekomst eruit zou kunnen zien. Als specialist in foresight is hij ook professor ‘scenarioplanning’ aan de Universiteit Gent en oprichter van Tomorrowlab.
Omar Mohout is partner en ‘head of digital’ bij Nova Reperta en voorzitter van BeCentral, de grootste campus voor digitale vaardigheden. Hij is ook bestuurder bij durfkapitaalfonds imec.istart en technologiebedrijf IVEX. Als gastdocent technologie geeft hij les aan o.a. Antwerp Management School, Solvay Business School en Nyenrode. Hij is zelf ook auteur, ondermeer van bestsellers als “From idea to product/market fit” en “Lean Pricing” waarbij hij vooral startups op weg naar meer succes helpt.
Living Tomorrow
Om vandaag succesvol te blijven moeten organisaties bestand zijn tegen de steeds snellere veranderingen en die veranderingen liefst ook een stap voor blijven. Kijken ze op een juiste manier naar de toekomst? Benutten ze hun kansen voldoende en herkennen ze de grootste bedreigingen tijdig? Zijn ze innovatief genoeg?
In dit voorgesprek bekent Omar Mohout dat hij het boek nog niet uitgelezen heeft. Maar hij toont meteen een groot respect voor Joachim De Vos: “Wat ik bijzonder knap en uniek vind aan Joachim is dat hij met één been in de academische wereld en één been in het ondernemerswereld staat: meer nog hij staat met een been in het heden en met één been in de toekomst: dat is een weinig voorkomende combinatie.” (lacht)
“Joachim De Vos is medeoprichter van het Huis van de toekomst, nu bijna dertig jaar geleden. Dat was toen zeer innovatief en is over de jaren heen mee geëvolueerd tot wat nu “Living tomorrow“ is. Ik ben er recent nog geweest en was niet alleen onder de indruk van de renovatie en de visionaire uitbreidingen maar ook over de ideeën over hoe we in de toekomst zullen leven, wonen en werken. Living Tomorrow is wat mij betreft de permanente (mini)versie van Flanders Technology International uit de jaren 80.”
Definitie
Wat is uw persoonlijke definitie van innovatie, toch bij uitstek een buzzword of containerbegrip?
“Inderdaad. Daarom geef ik je liever een goede metafoor die Iedereen kan begrijpen. Stel je innovatie voor als een ontdekkingsreiziger in een onbekend land. Deze ontdekkingsreiziger baant zich een weg door een nooit eerder gezien landschap en komt onontdekte schatten tegen. Maar ook uitdagingen en obstakels, nieuwe inzichten en mogelijkheden. Deze reis vereist moed, nieuwsgierigheid en de bereidheid om risico’s te nemen en te leren van zowel succes als mislukking.
Het beeld van deze ontdekkingsreis vertegenwoordigt de kern van innovatie: het verkennen van het onbekende, het experimenteren met nieuwe ideeën en het streven naar verbetering en verandering. Net zoals een ontdekkingsreiziger de wereldkaart opnieuw definieert, verandert innovatie de manier waarop we de wereld zien en ermee omgaan. Het brengt nieuwe technologieën, verbeterde processen, revolutionaire producten en soms zelfs hele nieuwe industrieën voort. Innovatie is niet alleen beperkt tot technologie of zakelijke sectoren; het reikt overal om ons heen. Je ontmoet innovatie in de kunsten, de wetenschappen, het onderwijs en in sociale en culturele bewegingen. Het is een eindeloze reis van voortdurende creatie en heruitvinden, die de grenzen van het mogelijke verlegt en onze wereld vorm geeft.”
Innovatiecultuur
Hoe komt innovatie aan bod op raden van bestuur? Of misschien beter, hoe zou dit aan bod moeten komen?
“Bestuursraden streven ernaar om de langetermijnwaarde te vergroten. Dat is eigenlijk objectief een van de hoofdtaken van elk bestuurslid of elke raad van bestuur. Dan kun of mag je innovatie in de breedste zin van het woord niet negeren. Maar ik vrees dat innovatie op zich toch maar heel zelden op de agenda van de raad van bestuur belandt, zeker niet zo vaak als financiën of juridische processen. Eigenlijk kijken vele besturen aandachtsgewijs meer naar het verleden dan naar de toekomst.
Ik ben zelf 55 jaar. Dat is zo beetje een gemiddelde leeftijd voor bestuurders: wij hebben ervaring, wij hebben iets gerealiseerd maar we komen letterlijk uit de materiële wereld van gisteren, uit de vorige eeuw, terwijl innovatie over de toekomst gaat. Dat is een probleem want het wereldbeeld dat wij ons hebben gevormd in de vorige eeuw maakt van ons experten van een wereld die snel aan het verdwijnen is. Dat wil niet zeggen dat we geen visie meer kunnen hebben of niet meer over innovatie kunnen meepraten. Maar we moeten daar echt beducht voor zijn. Met andere woorden: Ik vrees dat er een feitelijke mismatch heerst tussen wat er moet gebeuren rond de innovatie en de bestuursleden die daar over moeten beslissen.”
Omar Mohout raakt goed op dreef: “Innovatie is vandaag extreem breed. Maar hoeveel bestuurders hebben enig inzicht in de innovatietechnologie zelf? Hoeveel van hen beseffen goed wat ‘digital’ echt betekent en impliceert? Ze hoeven niet te kunnen programmeren of zo maar kunnen zij strategisch en op niveau meepraten over de technologie die arm in arm gaat met innovatie? En hoe staan zij tegenover het belang van samenwerken en partnerships? Begrijpen zij het grote belang van ‘ecosystemen’ om op het vlak van innovatie een duurzame impact te kunnen betekenen?”
En hij besluit: “Tot slot heb je een bedrijfscultuur nodig die falen mogelijk maakt en niet onmiddellijk sanctioneert. Dat is niet evident in een omgeving waarin vooral kwantitatieve winstobjectieven moeten worden gehaald en nieuwe budgetten soms moeilijk te verantwoorden zijn…”
Overheidsbeleid
Hoe bekijk je de Europese aanpak van innovatie. Daar gebeurt toch geheel wat?
De European Innovation Council (EIC) is een belangrijk instrument om innovatie te stimuleren en te faciliteren in Europa. Maar als belasting betalende burger wil ik toch een kanttekening plaatsen. Ik mis vanuit Europa een holistische visie: waarop gaan we focussen en vooral, wat gaan we niet doen? Mede door het lobbymechanisme wordt er nu overal wat geld gespreid naargelang het inspiratiemoment en de contacten. Terwijl we vooral op onze sterkten zouden moeten inzetten: denk bijvoorbeeld aan sectoren als fintech, healthtech, manutech of deeptech.
Ik wil hier nog een anekdote kwijt. Omdat de European Innovation Council ook heel veel investeringvragen binnenkrijgt hadden ze artificiële intelligentie ingeschakeld bij de beoordeling in hun preselecties. Welnu, dat werd een ramp. Daar zijn heel veel klachten over binnen gekomen. We moeten een en ander dus altijd in perspectief plaatsen. (lacht)
Ondertussen wil onze Vlaamse Regering Vlaanderen als innovatieve regio nadrukkelijk op de kaart zetten en een stevige boost geven met het ambitieuze project ‘Flanders Technology and Innovation’? Hoe kijk je daarnaar?
“Ik ben best wel erg opgetogen over dat initiatief. Het oorspronkelijke FTI heeft destijds mijn eigen interesse in STEM en mijn studiekeuze sterk beïnvloed. Ik ben die poster van die menselijke hand in de robothand nooit vergeten. Dat was echt een iconisch en inspirerend beeld. We mogen ook niet vergeten dat daar mooie zaken uit voortgekomen zijn: Imec in de eerste plaats! Dus, hoed af voor de Vlaamse regering om die draad weer op te pikken. We weten natuurlijk nog niet of het nieuwe initiatief succes zal hebben. Maar elk redelijk initiatief rond innovatie, technologie en wetenschap moet zijn kans krijgen. Hopelijk kunnen we daar ook opnieuw weer vele jonge mensen rond motiveren en inspireren. Want het is ook belangrijk voor onze welvaart!”
“Silicon Valley is vandaag de meest gesofisticeerde regio In de wereld. Maar wist je dat men facturen of lonen daar nog met hand geschreven cheques betaalt? Wanneer heb jij hier in België de laatste keer nog een cheque gezien? Qua financiële technologie en innovatie staan wij in Europa echt aan de top van de wereld. Leidende fintechbedrijven als Swift en Euroclear zijn trouwens niet toevallig in België gevestigd.”
Omar Mohout
Hoe scoort België qua innovatiebeleid?
België doet het inderdaad niet slecht. Maar de voorbeelden om volgens SoKwadraat te volgen zijn Zwitserland (nummer 5) en Zweden (nummer 4). België staat slechts op nummer 12 qua investeringen en innovatiekracht. Ook in spin-offs is Switzerland een magnitude groter dan België.
Hoewel we een klein land zijn moeten we toch ambitieuzer durven zijn in Europa. We kunnen hier zeker leren van vergelijkbare kleine landen als Zwitserland en Zweden. En Zwitserland heeft dan nog geen havens, terwijl de Antwerpse haven toch een enorme en essentiële economische motor is. Zo is de kleine stad Zug, dankzij een helder wetgevend kader vergezeld van de juiste fiscale stimuli, de ‘cryptovallei’ van de wereld geworden! Deze landen doen het extreem goed op gebied van het aantal investeringen die naar techbedrijven. Denk daarbij aan hun nationale kampioenen zoals ABB, H&M en Ikea in Zweden, en Swisscom, Novartis en Credit Suisse voor Zwitserland.
En qua wetenschappelijk onderzoek?
“We hebben heel goede en performante universiteiten hier in België. Volgens ‘Reuters ranking of Europe’s most innovative universities’ is KU Leuven is 3 of 4 jaar achter elkaar verkozen tot de meest innovatieve universiteit van Europa. Dat is een prestatie om trots op te zijn. Ook de andere universiteiten doen het voortreffelijk. Maar als we kijken naar de spin-offs van die Belgische universiteiten dan zien we dat onze kennis en slimme koppen zich maar weinig vertalen in nieuwe bedrijven. Slechts 1% van doctoraten mondt uit in een nieuw bedrijf! In het laatste decennium heeft Zwitserland bijvoorbeeld 10 keer meer digitale spin-offs gecreëerd dan België met dank aan ETH Zürich en EPFL. Dit onderstreept dat je niet alleen academisch moet excelleren, je moet ook het vermogen ontwikkelen om deze uitmuntendheid te vertalen in tastbare, economische vooruitgang.”
Bedrijfsbeleid
Welke KPI’s kunnen we voor bedrijfsinterne innovatie hanteren?
“In elk bedrijf heb je een bepaald budget voor innovatie , het zogenaamd Research&Development budget – of O&O, onderzoek en ontwikkeling – zo je wil. Je hebt daar inderdaad voldoende middelen voor nodig maar je moet wat je ontwikkelt daarna ook nog kunnen valoriseren. Dat is een beetje hetzelfde verhaal als bij onze universiteiten. De o van ontwikkeling is even belangrijk als de o van onderzoek.”
“Qua KPI geef ik je hiervoor graag mijn persoonlijke richtlijn mee. Bij een softwarebedrijf gaat er typisch 15 tot 25% van de omzet naar de software ingenieurs, dus naar R&D. Software is nooit af, die moet je nu eenmaal blijven ontwikkelen. Welnu, ik hanteer als vuistregel dat een bedrijf twee keer zoveel moet uitgeven aan de marktontwikkeling als aan het onderzoek zelf. Om je product goed te kunnen valoriseren moet je dus voor elke euro die je investeerde in onderzoek twee euro uitgeven in sales en marketing.
Maar het is typisch voor te veel Belgische en Vlaamse bedrijven: dat zij excellent innovatief onderzoek doen maar veel te weinig spenderen om te kunnen groeien en aan expansie te doen. Die twee euro heb je nodig om je onderzoek naar de markt te brengen, op te schalen, impact te gaan maken, te marketen, te verkopen en in expansie te gaan. Ook de Vlaamse overheid zou die boodschap moeten uitdragen en waarmaken.
Bij innovatie komt het er niet alleen op aan waarde te creëren, Je moet er ook voor zorgen dat we die waarde kunnen ‘capteren’. En dat de voordelen ervan ook terugvloeien naar de economie en de gehele maatschappij. Daarin scoren we eigenlijk gewoon ondermaats.”
Laten we afronden met een laatste suggestie of tip naar de bestuurders zelf?
“Een van de sterke punten die een bestuurder aan een bedrijf kan geven is een “outside in view” : iemand die van ver kijkt naar het bedrijf en van buiten naar binnen kijkt. Dat is een manier om, ik zeg maar, eigenaardige ontwikkelingen of domme kosten te kunnen zien.
En in het kader van het levenslang leren moet elke bestuurder er zelf voor zorgen dat hij of zij voldoende nieuwe nuttige input blijft krijgen, dat hij de clusters bezoekt van de sector waar hij bestuurder is, dat hij zich op relevante plekken laat inspireren rond technologie en innovatie. Hij hoeft daarvoor geen “techie” te worden maar hij moet wel de nodige verbanden kunnen leggen, zien waar we naar toe gaan en dan zelf het management en de bestuurskamer daarmee inspireren. Zo kan hij een hefboom zijn voor het bedrijf. Een event als dat van De Bestuurder, met name Books & Boards, past eigenlijk perfect in deze filosofie. Bestuurders die daar aanwezig zijn zetten een belangrijke stap vooruit!”
OK, dankjewel, tot in Tielt!
Wil jij ook aanwezig zijn op Books & Boards met als thema ‘technologie in de bestuurskamer’?
Schrijf je dan in via deze link
Auteur: Philip Verhaege
