Hoe moeten raden van bestuur hun digitale activa beheren en ontwikkelen? Welke nieuwe IT-risico’s moeten ze dringend onderkennen? Hoe ver staat het met de digitale geletterdheid van onze bestuurders? Hoe zal AI het bestuur van ondernemingen impacteren? Dergelijke vragen omtrent IT-bestuur, digital governance en IT assurance staan centraal in onze volgende Board Insights op 24 mei in de AMS te Antwerpen.
Renaat Berckmoes is er een van de sprekers uit de praktijk. Deze voormalige CFO van Telenet richtte samen met Duco Sickinghe Fortino Capital op in 2013. Het gespecialiseerd team van Fortino investeert in jonge en mature, grote en kleine softwarebedrijven die ‘mission critical’ oplossingen aanbieden om een bedrijf echt goed te kunnen runnen en besturen. “Geen nice to have-, maar need to have-software”. Renaat Berckmoes is dus uitstekend vertrouwd met de relatie tussen IT en Governance. Hij focust zich trouwens dagelijks op topics als Industrie 4.0, B2B SaaS, AI, Cybersecurity, financiële technologie en financiële analytics.
Berckmoes heeft daarnaast een ruime en gevarieerde bestuurservaring, ondermeer via boeiende mandaten bij Primacom (DE), Biocartis, Brussels Airlines en SFPIM. “Maar toen ik vorig jaar CEO van Fortino werd heb ik al mijn externe bestuursmandaten stopgezet. Het enige extra externe mandaat dat nu nog overblijft is het voorzitterschap van BVA, de Belgian Venture Capital and Private Equity Association.”
Maar we mogen niet vergeten dat hij als investeerder vanuit Fortino ook wel nog aan een tiental bestuurstafels aan de slag is of is geweest; ondermeer bij Teamleader, Zentrick, Riaktr, Zaion (FR), iObeya (FR), Odin (NL), Tenzinger (NL), BuyBay (NL), Bloomon (NL), Mobietrain en natuurlijk bij Fortino Capital zelf.
In het kader van zijn deelname aan de intervisie op onze Board Insights overlopen we een selectie van zijn belangrijkste opvattingen en suggesties qua best practices rond goed bestuur. Daarna gaan we even in op zijn visie over de digitale aspecten en technologische ontwikkelingen in de bestuurskamer.
Bestuurlijke opvattingen
Onafhankelijkheid
“Al sinds mijn CFO-periode bij Telenet geloof ik sterk in het belang en de toegevoegde waarde van onafhankelijke bestuurders. Een Raad van bestuur mag nooit een de facto aandeelhoudersvergadering worden, dus met enkel bestuurders die de aandeelhouders vertegenwoordigen. Meer nog: soms zal ik als bestuurder in het belang van de onderneming een beslissing ondersteunen die de aandeelhouders misschien niet goed uitkomt. Zelfs als wij slechts minderheidsaandeelhouder zijn dringen we er altijd op aan dat het bedrijf ook onafhankelijke bestuurders aanstelt. Desnoods zoeken wij een onafhankelijke voor het mandaat dat ons toekomt.”
Vragen stellen
“Mijn vuistregels voor bestuurders? Ons vak, maar ook de taak van een bestuurder, bestaat vooral uit vragen stellen: Een goed bestuurder durft het aan de moeilijkste vragen te stellen aan het management! Want niets is zo vervelend als een onduidelijke of partiële communicatie van het management. Zij moeten in de eerste plaats de bedrijfsvoering en de operationele en financiële KPI’s inzichtelijk maken.”
Hoe beter het management, hoe gemakkelijker het werk voor de bestuurder. Als het management de juiste dingen op de juiste manier doet, heb je als bestuurder bitter weinig zorgen.
Dat brengt hem bij deze eerste cruciale bekommernis: de transparantie van het management over zijn bedrijfsvoering en klantenrelaties. Dat levert dan bijvoorbeeld dergelijke vragen op:
- Je weet nu waar je staat, maar waar wil je naar toe en hoe wil je daar geraken?
- Hoe zit het met de klantentevredenheid, wat is de NPS score?
- Hoe groot is het klantenverloop? (De churn is van essentieel belang bij Saas bedrijven!)
- Wat vinden jullie klanten van jullie dienst of product?
- Hoe staat het met de product roadmap?
- Hoe gaat het met onze return on investment?
- Wat staat er in het langetermijnplan?
Hier laat Renaat Berckmoes zich even gaan. “Vreemd toch hoe weinig organisaties een degelijk langetermijnplan hebben. Alsof de wereld elk jaar na 31 december ophoudt te bestaan. Echt, het management moet resoluut verder vooruit durven kijken.”
Op het vlak van human capital heeft hij als bestuurder veel interesse voor de laag onder het management. “Want zij zitten vaak veel dichter bij de echte bedrijfsrealiteit en vertellen ons andere dingen dan het management. Die contactmomenten geven ons ook inzicht over het talent in de pijplijn.” Uiteraard gebeuren dergelijke gesprekken in volle overeenstemming en transparantie met het management, niet achter hun rug. “Trouwens, goede managers hebben echt niets te verbergen.”
Hij illustreert zijn stelling met deze voorbeeldvragen:
- Hoe zit het met onze diversiteit in de ruime zin van het woord?
- Is de missie gedragen? Welke bedrijfscultuur en welke waarden leven er hier?
- Voelen de mensen zich er goed? Identificeren ze zich met de cultuur?
- Wat vinden ze van hun leidinggevenden? Kijken ze er naar op?
- Wat met de uitval door ziekte of burnout?
- Hoe is het algemeen personeelsverloop?
“Ik zou zelfs, indien mogelijk, Glassdoor.com durven consulteren. Ken je dat? Deze website biedt werknemers de kans hun management publiek te beoordelen. Dat geeft toch minstens een indicatie van de algemene appreciatie. Want bij een lage score weet je dat er toch iets schort.”
Renaat Berckmoes heeft ook nog dergelijke vragen rond ESG in petto en rondt vervolgens af met een algemene en tegelijk essentiële tip voor bestuurders: “Zoek als bestuurder zoveel mogelijk naar “voorlopende indicatoren”. Ex-post informatie biedt echt te weinig toegevoegde waarde.”
Complementariteit
Naast de inhoudelijke focus benadrukt Renaat Berckmoes graag de diversiteit in de samenstelling, met vooral een complementariteit aan competenties en persoonlijkheden. “Je kan niet goed besturen als er geen dissenting opinions mogelijk zijn. Zelfs bij een aartsmoeilijke beslissing moet je er voor zorgen dat afwijkende meningen aan bod kunnen komen. Zo houd je elkaar scherp en vermijd je een collectieve bias. Bestuurders die elkaar uitdagen én aanvullen stellen de ondernemer in staat om in de raad van bestuur over alle relevante topics een professionele second opinion te krijgen.”
We nemen hier zeker nota van: Elke bestuurder moet een eigen overtuigde mening durven hebben, af en toe zelfs kritisch-constructief durven zijn. Dat is zijn taak en verantwoordelijkheid ten aanzien van alle aandeelhouders en stakeholders.
Controletaak
“Een bestuurder die maar af en toe langs komt voor een vergadering staat sowieso op een zekere afstand. Anderzijds wordt er veel van de raad van bestuur verwacht en ben je voor van alles verantwoordelijk. Je moet dus enkele extra inspanningen willen doen. Zo houd ik er vanuit mijn financiële technische achtergrond en CFO-ervaring aan om jaarlijks ook een of twee gesprekken te voeren met de auditor of bedrijfsrevisor. Om te vernemen hoe hij tegen de zaken aankijkt, te horen wat er professioneel nog beter kan en om goed te begrijpen hoe de cijfers tot stand komen. Vanaf een omzet van 3 miljoen euro dringen wij zelfs aan op de aanstelling van een revisor.”
Ik ga liever naar een bestuursvergadering in het bedrijf zelf dan in een of ander hotel of conferentiecentrum. Aan de receptie voel je meteen de sfeer, hoe het daar echt werkt, hoe men met elkaar omgaat.
Berckmoes vindt ook dat je als bestuurder, als het slecht gaat, moet durven instrijken tegen de haren van de aandeelhouders; in het belang van de onderneming zelf. “Daarom vaardigen wij vanuit Fortino een andere persoon dan de bestuurder af naar de aandeelhoudersvergadering.” Inderdaad, het mandaat als bestuurder is een totaal andere rol dan die van aandeelhouder want “het belang van de vennootschap is niet gelijk aan het belang van de aandeelhouders.”
Digitale geletterdheid in de bestuurskamer
AI-technologie en de eigen business
Ook Fortino gebruikt al diverse AI-oplossingen in zijn bedrijfsvoering. “We hoeven onze informatie over interessante startersdossiers niet meer manueel te verzamelen door te netwerken of naar conferenties te gaan. Met AI kan je veel meer starters volgen en specifieke selecties maken. En we krijgen sneller het signaal als bepaalde bedrijven een diepere analyse waard zijn. Met onze AI-gebaseerde tools volgen we nu ongeveer 4.000 softwarebedrijven op en dit rond diverse parameters. We proberen jaarlijks met enkele honderden daarvan een duurzaam contact op te bouwen.”
Bij AI is het vooral een kwestie van datapunten en connecties tussen datasets. Hoe beter de datasets, en hoe beter de training, hoe beter de voorspellingen…
“Verder proberen we om AI op alle manieren onder de knie te krijgen, om die kennis dan zo snel mogelijk bij de bedrijven binnen te brengen. Want AI maakt het mogelijk om software nog sneller en goedkoper te ontwikkelen. Dat is een goede zaak voor de rendabiliteit van softwarebedrijven. In de toekomst zal die software via AI-toepassingen steeds meer het volledige werk doen en zal de mens dat alleen nog moeten valideren. Software zal veel autonomer werken.”
Besturen met AI
“Tenslotte zijn AI en diverse software ook belangrijke productiviteitstools die ons ook als bestuurder helpen om ons werk beter te doen.” Mede daarom heb je best in alle raden van bestuur minstens één bestuurder met IT background: “Dat is echt wel nuttig en nodig, in elke sector. Al was het maar om snel aan te beslissen wat wel en niet relevant is. Maar dit moet dan wel binnen een zo divers mogelijke mix van mensen, jong en oud ook.”
Cyberveiligheid
Digitalisering betekent meer data, dus meer informatie om te analyseren. Maar alle data op de bedrijfsserver bewaren maakt het bedrijf heel kwetsbaar, waarschuwt hij. “Vaak is er ook geen budget voor een superstrenge beveiliging. Bestuurders onderschatten nog steeds de impact van een breach of hacking op de kwaliteit van de bruikbaarheid van hun data. Als je als productiebedrijf het slachtoffer wordt van een incident, dan zijn al je data gecorrumpeerd, dan moeten bijvoorbeeld alle veiligheidstests worden overgedaan.“ Vandaar dat we een evolutie zien naar de cloud. “Dat is echt één van de belangrijkste technologie-ontwikkelingen van de voorbije jaren.”
Snelheid vraagt gedrevenheid
De wereld verandert ingrijpend door die digitalisatie en de popularisering van AI versnelt dit proces nog meer. “AI is waarschijnlijk de meest ingrijpende industriële revolutie ooit. Want deze gaat echt over de substitutie van mensen. Want accurate algoritmen presteren vandaag al vaak beter en sneller dan de mens. Zowel bij arbeiders als bij universitaire opgeleide bedienden zullen er veel functies verloren gaan of totaal veranderen. Ik schat bijvoorbeeld dat vandaag al 70-80% van de software al door computers wordt geschreven.” Ook daarom moet het management en het bestuur beseffen wat er allemaal bestaat en mogelijk is: “Zij moeten “datagedreven” te werk gaan. Met de juist digitale applicaties kan je echt veel onnodige kosten vermijden en nieuwe kansen ontwikkelen.”
Doorgaans zullen gewone mensen op basis van de zelfde informatie de zelfde beslissing nemen of voorstellen. Opmerkelijk dat uitzonderlijke talenten dan toch iets anders durven en kunnen beslissen. Extra ervaring maakt echt een verschil!
Een punt is nu overduidelijk gemaakt: Het digitale luik en IT Governance, en uiteraard de bijhorende risico’s, worden echt belangrijk voor elke bestuurskamer! En zijn boeiende anekdotes en talrijke praktijkvoorbeelden, niet enkel uit de financiële wereld, beloven het beste voor de sessie in Antwerpen…
Op 24 mei is Renaat Berckmoes aanwezig als gastbestuurder op Board Insights over Data & Governance. Andere gastsprekers zijn Steven De Haes (decaan Antwerp Management School), Els Blaton (Worxinvest, Belfius Insurance, Jaimy) en Dirk Lybaert (Proximus, Aquafin). Wil je erbij zijn?
Schrijf je dan in via deze link
Auteur: Philip Verhaeghe
Foto’s: Robert Smits
