Cryptomunten en blockchain zijn niet meer weg te denken, nu grote bedrijven en organisaties mee op de trein springen van de digitale activa en de technologie waarop ze gebaseerd zijn. Dus wordt van leden van een raad van bestuur verwacht dat ze een vinger aan de pols houden. Welke opportuniteiten bieden cryptomunten en blockchain voor hun onderneming en welke risico’s staan daar tegenover? Hoog tijd om er grondig over na te denken en het onderwerp te bespreken.
Cryptomunten – met bitcoin als belangrijkste vertegenwoordiger – hebben een hoge vlucht genomen. In 2021 verviervoudigde de totale waarde van de duizenden dergelijke munten die door het platform CoinGeko worden gevolgd tot zowat 3 biljoen dollar. Nadien daalde ze weliswaar, maar begin april 2022 bedroeg ze nog altijd 2,26 biljoen dollar. Eind juni was dat door een verdere daling van de koersen wel gezakt tot 989 miljard dollar.
Ondanks de recente daling van de totale marktkapitalisatie is de verspreiding van digitale activa – met naast cryptomunten onder meer ook non-fungible tokens (NFT) – in een stroomversnelling gekomen. De omvang ervan is nu groot genoeg om de strategie van grote financiële instellingen en andere bedrijven te beïnvloeden.
Aanvaarding
De technologie waarop het beheer van digitale activa is gebaseerd, blockchain, won daarbij eveneens aanzienlijk aan populariteit. Ze biedt bedrijven de mogelijkheid om bepaalde aspecten van hun bedrijfsvoering aan te passen.
Volgens de Global Blockchain Survey van Deloitte uit 2021 beschouwen leiders van financiële dienstverlenende instellingen wereldwijd digitale activa en blockchaintechnologieën intussen al als een strategische prioriteit. In een bevraging voor het onderzoek zei bijna 80% te verwachten dat digitale activa de komende twee jaar enigszins tot zeer belangrijk worden voor hun sector. 76% ziet in de digitale activa de komende vijf tot tien jaar zelfs een sterk alternatief voor de klassieke fiatvaluta’s. Al meer dan honderd landen verkennen of testen trouwens al de uitgifte van digitale valuta’s door hun centrale banken als digitale versie van de klassieke eigen munt.
Het toenemende belang van de digitale activa bekommert intussen ook de hoogste politieke kringen. Zo gaf de Amerikaanse president Joe Biden op 9 maart 2022 de opdracht om er een nationaal beleid voor uit te tekenen met als prioritaire doelstelling consumenten en beleggers te beschermen en de financiële stabiliteit te garanderen.
Volgens het Witte Huis biedt de aanzienlijke stijging van de populariteit van digitale activa de VS ook een uitgelezen kans om een leidende rol te spelen in het mondiale bestuur, in overeenstemming met de waarden van de democratie en zijn mondiale concurrentievermogen.
Beheersing technologie
Raden van bestuur kunnen de evoluties dan ook niet meer negeren als ze hun taak om toezicht te houden op de strategie en risico’s van een organisaties goed willen uitvoeren. Daartoe moeten ze wel de onderliggende blockchaintechnologie beheersen. Die begon als een drager voor cryptomunten, maar wordt intussen ook ingezet in een ruim scala aan commerciële toepassingen zoals het automatiseren van contracten, het traceren van goederen in een toeleveringsketen, het automatisch verwerken van verzekeringsclaims en het centraliseren van medische dossiers van patiënten.
Blockchain is een vorm van distributed ledger technology (DLT) of in het Nederlands gedistribueerde grootboektechnologie omdat de data worden gespreid over een netwerk van gebruikers en die data constant gesynchroniseerd en bijgewerkt worden. Alle deelnemers aan de blockchain hebben toegang tot hetzelfde grootboek. De technologie maakt het mogelijk om de digitale activa bijna realtime te traceren en te verhandelen.
De blockchain wordt dus niet wordt beheerd door een tussenpersoon. Bij financiële transacties is geen tussenkomst van een bank vereist.
Crypto-kansen in overvloed
Naarmate het ecosysteem van digitale activa meer mainstream wordt, kunnen bedrijven verschillende toepassingen overwegen: crypto gebruiken in hun operaties, betalingen faciliteren met crypto, de onderliggende blockchaintechnologie gebruiken voor gegevensbeheer, het afsluiten van slimme contracten en het investeren in cryptomunten.
Het aantal mogelijkheden om met de DLT te innoveren, groeit snel. De technologie kan onder meer helpen om bij samenwerkingen met andere bedrijven een aantal zaken te automatiseren. Een veel gebruikte toepassing is om op een snelle en eenvoudige manier kosten of inkomsten te delen. Door gebruik te maken van cryptografische technologie kan DLT elke transactie automatiseren en de betaling bijna ogenblikkelijk afwikkelen, waardoor de betalingscyclus drastisch wordt verkort met vrijwel volledige zekerheid over wat betaald moet worden. De technologie kan ook de toewijzing van inkomsten automatiseren om de efficiëntie te verbeteren.
Een ander opkomend gebruik betreft slimme contracten en programmeerbaar geld in een op blockchain gebaseerd financieel systeem, dat decentralized finance (DeFi) wordt genoemd. Daarbij worden transacties automatisch afgewikkeld eens bepaalde voorwaarden vervuld zijn. Enkele voorbeelden zijn de automatisering en clearing van diverse aspecten bij de uitvoering van kredietovereenkomsten. De boekhouding, fiscale gevolgen en diverse andere compliance-activiteiten met betrekking tot de lening kunnen geautomatiseerd worden uitgevoerd en op een even snelle manier worden vastgelegd. Niet-liquide activa kunnen daarbij getokeniseerd worden en als onderpand dienen.
De totale waarde die in DeFi-protocollen is vastgelegd, snelde van 19 miljard dollar eind 2020 tot meer dan 100 miljard dollar eind 2021. Het bewijst dat beleggers waarde en efficiëntie zien in deze gedistribueerde marktplaatsen.
Overwegingen
Bedrijven en organisaties doen er dan ook goed aan een aantal zaken in overweging te nemen, willen ze een aantal opportuniteiten niet missen:
- Crypto kan leiden tot contracten met nieuwe klanten en tegenpartijen. Een onderzoek in opdracht van BitPay in 2020 wees uit dat tot 40% van de klanten die met crypto betalen nieuw zijn voor de handelaar en dat de aankoopbedragen twee keer zo hoog zijn als bij aankopen met een kredietkaart.
- Sommigen prijzen cryptomunten aan als een oplossing voor financiële inclusie, een middel voor de 1,7 miljard mensen in de wereld die geen bankrelatie hebben en dus nu worden uitgesloten van de financiële markten.
- Programmeerbaar geld maakt realtime en accurate inkomstenverdelingen mogelijk. Het vergroot tegelijkertijd de transparantie. Reconciliaties worden makkelijker.
- Crypto kan bedrijven toegang bieden tot nieuwe activaklassen.
- Crypto kan ook toegang geven tot nieuwe nieuwe kapitaal- en liquiditeitspools via traditionele investeringen die getoken zijn.
- Crypto kan traditionele treasuryfuncties verbeteren, bijvoorbeeld door real-time, veilige geldoverdrachten mogelijk te maken en door de controle over kapitaabewegingen te versterken.
- Het gebruik van crypto in het bedrijf kan helpen om het bedrijf klaar te maken voor de digitale valuta’s van de centrale banken.
Bedrijven kunnen hun verkenning van digitale activa stapsgewijs opbouwen. Sommige bedrijven gebruiken bijvoorbeeld verkopers die namens hen cryptobetalingen kunnen ontvangen, waarna die het equivalent in fiatgeld, verminderd met een commissie, doorstorten. Op die manier kunnen bedrijven crypto aanvaarden als een vorm van betaling zonder direct zelf met crypto om te gaan.
Een actievere aanpak is het om crypto breder mogelijk te maken. Zo kan een betalingsnetwerk met behulp van crypto zorgen voor meer efficiëntie in het beheer van de toeleveringsketens. Een gedistribueerd grootboek kan betaling en levering van goederen koppelen om zo het tegenpartijrisico te verminderen.
Een geautomatiseerde afwikkeling met crypto kan een positieve impact hebben op het werkkapitaal en de vrije kasstroom verbeteren. Als bedrijven zich verbinden tot transacties met crypto, worden geldtransfers binnen enkele minuten afgewikkeld, wat realtime inzicht bevordert in hoeveel geld het bedrijf heeft, waar het is en wie er toegang toe heeft. Dit soort zichtbaarheid kan de blinde vlekken die vaak geassocieerd worden met transacties in fiatvaluta’s verminderen.
Beheer het risico
Een beslissing om digitale activa en cryptomunten te gebruiken, kan een aanzienlijke impact hebben op de manier waarop een bedrijf opereert. Daarom veronderstelt het instappen van een bedrijf in de cryptowereld een goede samenwerking tussen de diverse diensten in een onderneming: directie, boekhouding, treasury, tax, operations, technologie, juridische zaken en communicatie.
Daarbij moeten de diverse diensten ook oog hebben voor een aantal risico’s. Zo is het soms nog onduidelijk hoe die in gedecentraliseerde systemen gekwantificeerd en beheerd moeten worden. Een sterk toezicht blijft bijgevolg van cruciaal belang. Raden van bestuur moeten bereid zijn om over een aantal risicogebieden met de leiding van de organisatie in gesprek te gaan.
De desintermediatie van de activiteit die in een blockchain plaatsvindt, maakt het voor bedrijven cruciaal om te begrijpen wie hun tegenpartijen zijn bij zakelijke transacties. Naleving van antiwitwas-, know-your-customer- en anticorruptievereisten blijven van toepassing. Zelfs als ze vertrouwen op derden zoals beurzen of beheerders om transacties uit te voeren, blijven de bedrijven nog steeds zelf verantwoordelijk voor de naleving van alle relevante wet- en regelgeving.
Het is dus belangrijk voor bedrijven om te beschikken over de mensen met de nodige vaardigheden en hen voldoende middelen te geven. Gezien het nieuwe karakter van DeFi kunnen ze starten met het intern ontwikkelen van deze vaardigheden, misschien met beperkte tests die leermogelijkheden bieden.
Ook cyberbeveiliging blijft cruciaal. Met digitale activa wordt nog een laag gelegd bovenop de risico’s die er al zijn. De belangrijkste risicogebieden zijn onder meer de wijze waarop de digitale activa worden bewaard, het proces voor de goedkeuring van distributies, phishingaanvallen die gericht zijn op digitale activa en kwetsbaarheden in de protocolcode waarop de digitale activa zijn gebaseerd.
Sommige bedrijven vragen zich af of ze met cryptomunten ook kapitaalbehoud of zelfs betere rendementen kunnen realiseren in vergelijking met het aanhouden van liquide middelen in fiatgeld. Hun beweegredenen kunnen velerlei zijn: het streven naar een afdekking tegen fluctuerende wisselkoersen voor fiatvaluta’s, een aanvulling op een operationele strategie om digitale activa te aanvaarden als betaling of een bedrijfsstrategie om moderne technologieën te omarmen.
Wetgevend kader
Een stapsgewijze introductie van cryptomunten en blockchaintoepassingen kan een bedrijf helpen om een routekaart uit te zetten voor bijkomende toepassingen die de strategie en groeidoelstellingen van het bedrijf ondersteunen. De aanvaarding daarvan vereist nieuwe processen en controles die de verschillende bedrijfsafdelingen overspannen. Het is de taak van de raad van bestuur en het management om die goed voor te bereiden.
Bedrijven moeten er aandacht voor hebben dat alles in overeenstemming blijft verlopen met de wettelijke regels. In de VS publiceerde de Office of Foreign Asset Control al specifieke regels voor transacties in cryptomunten. Toch evolueert het regelgevend kader vaak niet zo snel als het crypto-ecosysteem zelf. Bij gebrek aan wetgevende activiteit maken sommige agentschappen dan meer gebruik van bestaande bevoegdheden om crypto te handhaven en te controleren, een trend die zich naar verwachting zal doorzetten.
De Amerikaanse toezichthouder SEC ontpopte zich intussen tot een van de belangrijkste controleurs op de markt van de cryptomunten, niettegenstaande voorzitter Gary Gensler in september 2021 voor de Amerikaanse Senaat nog getuigde dat “grote delen van het cryptoveld naast en niet binnen de regelgeving zit, die beleggers en consumenten beschermt en voor financiële stabiliteit zorgt.”
In haar Staff Accounting Bulletin 121 van 31 maart 2022 riep de SEC nog op tot verbeteringen in de openbaarmaking en boekhouding van crypto-activa die door platformbedrijven namens derden worden aangehouden.
De recente opdracht die president Biden gaf, draagt het Amerikaanse ministerie van Financiën en andere partners op om de implicaties van digitale activa en veranderingen op de financiële markten te beoordelen en beleidsaanbevelingen te ontwikkelen. Ook worden regelgevers aangemoedigd om te zorgen voor voldoende toezicht en bescherming tegen eventuele systemische financiële risico’s.
Boekhouding
De Amerikaanse US GAAP-boekhoudregels bevatten intussen nog altijd geen expliciete richtlijnen over hoe digitale activa administratief verwerkt moeten worden. Dus proberen de bedrijven zich te baseren op de relevante secties van de huidige regeling. Investeringen in bepaalde cryptomunten worden bijvoorbeeld vaak verantwoord volgens de richtlijnen voor immateriële activa met een onbeperkte levensduur, waarbij ervan uitgegaan wordt dat sectorspecifieke richtlijnen niet van toepassing zijn.
Volgens deze boekhoudregels moeten bedrijven de verworven digitale activa tegen kostprijs boeken en die periodiek evalueren op bijzondere waardeverminderingen indien de waarde ervan daalt. De GAAP-regels voorzien echter niet in de mogelijkheid dat dergelijke activa hun waarde terugkrijgen. Door deze boekhoudkundige consequent toe te passen, wordt het vrijwel onmogelijk om enig rendement te boeken op digitale activa die als belegging worden aangehouden voor het moment dat ze worden verkocht.
De Amerikaanse Internal Revenue Service beschouwt transacties met digitale activa dan weer als belastbaar. De fiscale behandeling ervan kan echter variëren naargelang de transacties voor beleggingsdoeleinden worden aangehouden of voor zakelijke transacties worden gebruikt. Daarom moeten ze, afhankelijk van de doelstelling, ook in afzonderlijke digitale portefeuilles worden ondergebracht.
Bedrijven moeten mogelijk ook nagaan of ze elke stap waarin crypto worden gebruikt, hebben onderzocht om de fiscale behandeling te documenteren. Voorbeelden zijn de inhouding van loonbelasting, indirecte belastingen, opbrengsterkenning en het bijhouden van de grondslag. De impact van de boekhoudkundige en fiscale behandeling in andere rechtsgebieden kan de zaak nog complexer maken.
Het belang van sterke interne controles op digitale activa-activiteiten kan dan ook niet worden overschat. Bedrijven moeten zich grondig verdiepen in de werking van de verschillende platforms, hun kwetsbaarheden en volatiliteit. Zij moeten de blockchain begrijpen die elk activum ondersteunt en weten hoe het bijbehorende governancesysteem werkt.
Wat moet een bestuurder weten?
Bestuurders kunnen alvast een aantal vragen stellen.
- Wat is de betrokkenheid van het bedrijf bij digitale activa en blockchain? Hoe verhoudt de betrokkenheid zich tot die van leveranciers, klanten en concurrenten?
- Hoe passen cryptomunten in de risicobereidheid en groeistrategie? Wat is de businesscase om crypto te integreren in de strategie?
- Hoe staan we tegenover blockchain? Zijn er mogelijkheden die de technologie ons biedt die we over het hoofd zien, zoals het gebruik van slimme contracten om commerciële opportuniteiten te grijpen?
- Hebben we blockchain overwogen om te profiteren van nieuwe methoden van digitaal rechtenbeheer?
- Welke financiële risico’s kunnen we nemen met betrekking tot cryptomunten en blockchaintechnologie? Houden onze treasury- en financiële verantwoordelijken de markt in de gaten voor opkomende risico’s en kansen?
- Welke beleidslijnen, procedures, processen en controles hebben we met betrekking tot cryptomunten? Moeten we ze herzien?
- Met welke operationele risico’s moeten we rekening houden? Beschikken we daartoe over het nodige talent en technologie? Passen cryptomunten en blockchain in onze beleggingsstrategie?
- Wat zijn de gevolgen op het gebied van regelgeving en belastingen als we ons bezighouden met cryptomunten en blockchaintechnologie?
- Hoe kunnen we ons blijven informeren over digitale activa en de onderliggende technologie om in te schatten welke veranderen ze in onze markten teweeg kunnen brengen?
Auteur: Johan Van Geyte
