Wat voorafging
In december 2019 keurde de Algemene Vergadering van de vzw Pro League met unanimiteit een mandaat goed aan zijn Raad van Bestuur. Deze zou er ondermeer voor zorgen dat de toekomst van het Belgische profvoetbal zich aligneerde met de principes van goede corporate governance en meer financiële transparantie. Een Comité van externe onafhankelijke experts zou hier praktische aanbevelingen voor formuleren…
‘Fast forward’ naar eind december 2021: Er is nauwelijks een spoor van die betere ‘governance’. Erger nog, na een zoveelste dispuut neemt de voorzitter van de Pro League met onmiddellijke ingang ontslag. Bij gebrek aan bereidwillige kandidaten (?) wordt later zelfs beslist geen opvolger aan te stellen. Successieplanning? Nooit van gehoord. De Pro League gaat dus stuurloos en ruziemakend het jaar 2022 in. Ook de CEO die aan zijn laatste maanden bezig is heeft nauwelijks nog impact op de gebeurtenissen…
Waslijst
2021 was dan ook een regelrecht rampjaar voor het Belgisch profvoetbal. De schandalen en onthullingen bleven maar komen, de waslijst aan wantoestanden in het ecosysteem van het professionele voetbal is verbijsterend lang en divers: corruptie en financieel gesjoemel, belastingontduiking, witwaspraktijken, torenhoge commissies voor makelaars bij transfers, gokbedrijven die voor ettelijke miljoenen voetbalclubs mogen sponsoren, cashbetalingen met zwart geld, mysterieuze postbusvennootschappen in verre landen, racisme, mensenhandel met jonge Afrikaanse voetballers, quasi straffeloos supportersgeweld, onuitroeibaar hooliganisme op kosten van de maatschappij, gebrekkige financiële en bestuurlijke transparantie, aanfluitingen van de regels van ‘Financial Fairplay’, dubieuze licenties, onverdedigbare fiscaal-sociale voordelen die maar niet afgeschaft geraken, schimmige figuren op de velden en in de bestuurskamers, en alles wat we (nog) niet weten…
“Ik voel me als een dorstige mug op een overvol naakstrand. Ik weet echt niet waar ik eerst moet prikken.”
In gelijk welke andere sector zou deze opsomming wellicht voldoende zijn om alles op slot te doen? Maar omwille van de kijkcijfers, de royalties, de omzetten, de oplagen, de businessdeals of de networking – wie zal het zeggen? – nemen zoveel machtige ondernemers, politici, mediabedrijven, voetbalcommentatoren, analisten en andere vip’s dat er maar allemaal bij? Enkele lichtpuntjes: Sinds 1 juli vallen de Belgische Voetbalbond, de profclubs en de makelaars onder de regels van de ‘antiwitwaswet’ die al sedert 2017 toepasselijk is op de financiële wereld, de vastgoed- en diamantsector. Er zou ook een ‘clearinghouse’ actief zijn om de makelaarslonen wat in toom te houden. De KBVB heeft zijn raad van bestuur intussen versterkt met enkele onafhankelijke bestuurders zoals De Bestuurder in november 2020 al aankondigde. En er zitten ongetwijfeld nog enkele andere positieve initiatieven in de pijplijn.
Voetbal is business, dus…
In de bedrijfswereld heeft het begrip “corporate governance” de afgelopen jaren serieus aan belangstelling en belang gewonnen. Terecht. Waar vroeger enkel beursgenoteerde ondernemingen daar aandacht moesten aan besteden hebben vandaag ook veel kmo’s deze mechanismen in hun eigen voordeel al omarmd en geïnstalleerd.
“We moeten de bestuurlijke werking van voetbalclubs en hun organisaties met de strengere normen van het reguliere bedrijfsleven beoordelen”
De Belgische professionele voetbalwereld bestaat op vandaag uit zo’n 24 voetbalclubs. Eigenlijk zijn dat 24 KMO’s. Want het Belgisch profvoetbal is op vandaag meer dan ooit een geld-business. Toch hebben nog maar enkele voetbalclubs behoorlijke bestuursstructuren geïmplementeerd. Als je er de voetbalpers op naleest vermoed je dat de meeste raden van bestuur nog zuiver formele organen zijn. Het effectieve beleid is nog vaak een one-man-show van een voorzitter of een buitenlandse (!) eigenaar, al dan niet uitgevoerd door de algemene manager. Wist je dat de samenstelling van de RvB van een vooraanstaande club als KAA Gent zelfs niet eens op de eigen website te vinden is?
Goede voornemens?
Na het vele geruzie, de schandalen en de negatieve publiciteit beseffen vele voetbalbestuurder hopelijk dat ze eindelijk eens schoon schip moeten maken in het profvoetbal. Je zou zelfs hopen dat clubbestuurders met ondernemerservaring en enig benul van van deugdelijk bestuur zullen roeren nu enkele topfiguren in de Pro League menen dat zelfs een eigen (onafhankelijke) voorzitter momenteel niet echt meer nodig is? Dat een snelle overgang naar de beloofde professionele bestuursstructuur op alle niveaus nu echt wel prioriteit nummer één moet worden?
Meer financiële en fiscale transparantie, meer focus op de algemene belangen van het voetbalbedrijf, meer interne evaluaties, meer diversiteit en meer competenties aan de bestuurstafel, meer aandacht op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid ten aanzien van drinken en gokken (ondanks de sponsors…), meer visie, meer echte ethiek, meer redelijkheid… (Sinds 1 juli traden de “Code of Conduct en de “Code of Ethics” van de Pro League in werking. De beloofde tekst zelf konden we nog niet vinden op de website.)
Voor sigaretten en alcohol gelden er vaste gezondheidswaarschuwingen. We gaan de mediabedrijven (kranten, magazines, radio en TV) toch niet moeten aanmoedigen om voortaan bij elk verslag en voetbalbericht een gelijkaardige waarschuwing te publiceren? “Wees niet blind voor het totale gebrek aan fatsoen als u naar het profvoetbal kijkt.”
Wake up call
We eindigen met een vage herinnering aan een toepasselijke maar oneerbiedige boutade. Die ging ongeveer zo: “Toch vreemd dat al die slimme en dynamische ondernemers en vrije beroepers al hun intelligentie, gezond verstand en goed fatsoen mee met hun jas aan de kapstok hangen telkens ze de bestuurskamer van het voetbal binnengaan… “ Voor 2022 wensen we alle betrokkenen van de Belgische Voetbalbond, de Pro League en alle profclubs alleszins een stevige governance booster!
Auteur: Philip Verhaeghe
Philip Verhaeghe heeft diverse ondernemingen en organisaties geadviseerd en geassisteerd bij de toepassing van corporate governance. Als freelance redacteur beschrijft hij in interviews, tijdschriftartikels en blogs zowel de nieuwe trends als de blijvende uitdagingen voor ondernemers, bestuurders en managers.
